viernes, 29 de octubre de 2010

A VUELTAS CON ESO TAN EXTRAÑO

Ay, ene lagun maiteok. Badirudi atera naizela zurrunbilo edo maelstrometik azkenean. Izan ere, nere tesis horren eremuan, badirudi lortu dudala filosofiaren prehistoria utzi eta aurrera egitea. Gauza zaila, ezen eta mago, poeta, mistiko, adibino eta antzekoen mundua benetan da interesgarri. Nolatan filosofiak hainbeste zor dion "mitologiari", "erlijioari", "poesiari", "teologiari"... Kakotxen artean beti: zeren izen horiek filosofoek eurek asmatuko dituzte, Montaigne handiak esaten zuen lelo hari jarraituz: izan behar da zuloaren aurrean bere urratsak borrratzen dituen piztia hori bezala. Baina honetaz hitz egin nizuen lehengo batean, hau da, Hesiodoren prefazioan ageri den protofilosofoaz, poeta ez den poetaz, hura ezen Musek egia esaten baitioten. Baina orain beste pauso intermedio bat aipatu nahi dizuet. Eta da Marcel Detiennek bere liburu itzelean -Les Maîtres de vérité dans la Grèce archaïque- bi garai hauen tartean jartzen duen horretaz: sekta filosofiko-erlijiosoak. Orfikoak, pitagorikoak, eskola misteriko guztiak (eta gero beste eskola askoren eredu izango direnak: gnostikoen antzeko guztiak kasu. Ze ikusten baita erlazio zuzena hauen eta Parmenides-Platon-ondorengoak. Horretarako, Detiennek figura nagusi bat erabiltzen du, Epimenides. Diogenes Laerziok dio berataz: Epiménides, según Teopompo y otros muchos, fue hijo de Festio; según otros de Dosiado; y según otros de Agesarco. Fue cretense, natural de Gnosa; pero no lo parecía por ir con el pelo largo. Enviólo una vez su padre a un campo suyo con una oveja y, desviándose del camino, a la hora del mediodía se entró en una cueva y durmió allí por espacio de 57 años (67). Despertado después de este tiempo buscó la oveja, creyendo haber dormido sólo un rato, pero, no hallándola, se volvió al campo; y como lo viese todo de otro aspecto y aun el campo en poder de otro, maravillado en extremo, se fue a la ciudad. Quiso entrar en su casa y, preguntándole quién era, halló a su hermano menor, entonces ya viejo, el cual supo de su boca toda la verdad. Conocido por esto de toda Grecia, lo tuvieron todos por muy amado de los dioses. Eta asuntoa da kobazuloan ametsetan jainkoekin hitz egin zuela, eta hitz egin ziotela Alétheia-k (Egia) eta Diké-k (Oreka-Egokitasuna-Justizia) batez ere. Baina mistiko-aszeta eta filosofoaren (Parmenides da Detiennek erabiltzen duen arketipoa zentzu honetan) bada diferentzia bat. Detiennek dioenez: "De Epiménides a Parménides el contexto social ha dejado de ser el mismo: el mago vive apartado de la Polis, al margen de la sociedad. Por el contrario, el filósofo está sometido al régimen de la Ciudad, y, por eso, a la exigencia de la publicidad. (...) Está forzado a abandonar el santuario de la revelación: la Alétheia le ha sido dada por los dioses, pero al mismo tiempo, su verdad se somete, si no a la verificación, al menos a la confrontación".
Ay, eta Polisaren asunto hau berebizikoa da asunto honetan. Ze filosofoak nahiko du apartatu baina ezin du. Diogenes Laerziok berak esaten du nola nahi Talesek utzi zituen "asunto publikoak" physis-a inbestigatzeko; nola Heraklito, el odiador de la Polis por antonomasia, dejó su libro en el templo de Éfeso y se retiró; nola Platonek bere VII. kartan uko egiten dion politikari; Parmenides, noski, zeinak Frost horrek bezala, Jainkosaren aurrean aukeratzen baituen kaminu gutxi transitatua. Es un querer y no poder. El filósofo ya es hijo de la polis, y lo será para toda la aeternitas. Bestela begira Deleuzen honako maniari, Zizek-ek kontatzen duenari: "Cuando alguien se le sentaba al lado para discutir algo; se indignaba y se iba". Letek esan bezala: ihes betea zilegi balitz, nonbait balego bakea...
Motzin

No hay comentarios: